Historia Gliwic

Gliwice po raz pierwszy pojawiają się w historycznych dokumentach w 1276 roku. Osada powstała na styku szlaków handlowych, który łączyły Kraków i Wrocław. Tą trasą można było również podróżować z Węgier i Moraw.

Najpierw Gliwice należały do księstwa opolsko-raciborskiego, które w 1289 roku zostało podzielone, a wówczas rejon Gliwic stał się oddzielnym księstwem. Jego władcą został Wacław II Czeski. Z racji, że cały Śląsk był pod silnym wpływem Niemiec, również Gliwice były zależne od swojego zachodniego sąsiada. W XIII wieku miasto znane było z hodowli ryb oraz produkcji piwa dobrej jakości. W pierwszej połowie XV wieku Książe Zygmunt Korybutowicz wzniósł mury obronne miasta. Gliwice zyskały status wolnego miasta w 1569 roku, jednak mimo to, były w pewnie sposób zależne od Czech. Miasto doszczętnie zostało zniszczone w wyniki pożaru w 1601 roku.

Podczas wojny trzydziestoletniej Gliwice znalazły się pod okupacją duńskich wojsk, którymi dowodził Ernst von Mansfeld. Mieszkańcy silnie stawiali opór, aby wyzwolić miasto. Z tego okresu pochodzi wiele legend. Gliwicki klasztor franciszkanów (dziś już redemptorystów) był schronieniem dla Króla Jana III Sobieskiego w 1683 roku, kiedy zmierzał z odsieczą do Wiednia. Kolejny duży pożar w Gliwicach wybuchł w 1711 roku. Miasto od 1742 roku należało do Królestwa Prus. Połączenie miedzy Górnym Śląskiem a Odrą, czyli Kanał Kłodnickiego, zaczęto budować w 1792 roku, a zakończono 30 lat później. Dzięki licznym inwestycjom miasto szybko się rozwijało.

Zgodnie z założeniami konferencji wersalskiej z 1919 roku, o tym, do jakiego państwa należeć będą Gliwice, mieli zadecydować sami mieszkańcy. Plebiscyt zorganizowano 20 marca 1921 roku. Powiat gliwicko-toszecki wybrał przynależność do Polski, jednak Gliwicczanie zadecydowali na korzyść Niemiec. Miasto nie uczestniczyło w III powstaniu śląskim. Od 1921 roku Gliwice znajdowały się pod protektoratem francuskim, na mocy decyzji aliantów. Dwa kolejne powstania śląskie przyniosły walki z funkcjonariuszami Policji Górnego Śląska. Na mocy decyzji Rady Ligi Narodów, Gliwice nadal należały do Niemiec, a właściwie do Republiki Weimarskiej.

Na początku XX wieku, Gliwice były ważnym ośrodkiem Górnego Śląska, z racji dużej ilości zakładów przemysłowych oraz instytucji na terenie miasta. Rozwój kontynuowany był poprzez niemiecki program “Pomocy dla Niemieckiego Wschodu”, m.in. wybudowano wówczas wiele osiedli robotniczych. W szybkim czasie Gliwice stały się jednym z większych miast regionu. Na terenie miasta działa np. spółka Oberschlesische-Eisenbahn-Bedarfs-Gesellschaft, co potwierdzało rangę tego ośrodka przemysłowego. Istotnym wydarzeniem w dziejach miasta było otwarcie odcinka autostrady. Miało to miejsce we wrześniu 1936 roku. Od tego czasu na trasie Gliwice-Zabrze można było poruszać się znacznie szybciej. Kolejne drogi wybudowano do 1942 roku, m.in., między Gliwicami a Bytomiem oraz Gliwicami a Strzelcami Opolskim.

Upozorowany napad na gliwicką radiostację z 31 sierpnia 1939 roku miał stanowić silny pretekst do konieczności rozpoczęcia działań wojennych. W trakcie wojny, Gliwice były typowym miastem przemysłowym, całkowicie skupionym na produkcji zbrojeniowej. Z czasem zbudowano również cztery sekcje obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. W owych punktach przebywały osoby, które stanowiły źródło taniej siły roboczej. Armia Czerwona przejęła Gliwice w nocy z 23 na 24 stycznia 1945 roku. Miasto zostało wyzwolone jako jedno z pierwszych większych ośrodków. Mieszkańcy zapłacili za to wysoką cenę. Sowieccy żołnierze dopuszczali się wówczas morderstw, gwałtów, rozwojów i kradzieży. Zbrodnie były odwetem na Niemcach i trwały przez kilka pierwszych tygodni radzieckiej okupacji.

Początek 1945 roku upłynął w Gliwicach pod znakiem rządów Komendantury Wojennej Armii Czerwonej. W dawnych urzędach zorganizowano szpitale wojskowe i kwatery dla żołnierzy. W budynku przy ul. Zygmunta Starego, który w trakcie wojny był siedzibą Gestapo, działała tajna sowiecka policja polityczna NKWD. Większość mężczyzn trafiło do obozów pracy na Syberii. Rozpoczęto również wysiedlanie niemieckich obywateli.

24 maja 1945 założono Politechnikę Śląską, która miała kształcić przyszłych specjalistów z przedmiotów technicznych. Część kampusu została zalana w trakcie powodzi w 2000 roku. Zniszczeniu uległ Wydział Mechaniczny Technologiczny oraz Biblioteka Politechniki Śląskiej. Aktualnie Gliwice stanowią mocny punkt aglomeracji śląskiej, jako miasto o bogatym zapleczu zakładów pracy.